Renk ve Işık Arasındaki İlişki

Renk, tasarımın en temel ögelerinden biridir. Tasarımlarımızda kullandığımız renkler gündüzleri gün ışığına, akşamları yapay ışık özelliklerine göre sürekli olarak farklı görünümler sunarlar.

Kullanıcılar olarak bizler de, bulunduğumuz ortamlarda ışığın yarattığı farklı etkileri deneyimler, duygusal ve fiziksel olarak etkileniriz.

Işık ve renkler birlikte her zaman karmaşık bir kombinasyon oluşturur. Renkler, ışık değişkenlerine farklı tepkiler vererek değişik görünümlere bürünürler.

Renklerin görünümünü etkileyen değişkenler nelerdir?

• Bina/oda yönü
• Zaman dilimleri
• Yapay ışık kaynağının özellikleri
• Renklerin özellikleri

Doğal ışık söz konusu olduğunda dikkate alınması gereken en önemli faktör, odanın konumu ve kuzey, güney, doğu ve batıdan gün ışığına maruz kalıp kalmadığıdır.

Kuzey: Kuzeyden gelen ışık soğuktur ve renkleri daha soluk gösterir. Bu nedenle koyu renkler dekorasyon için mükemmel olacaktır.

Güney: Güneye bakan yerler günün çoğu zamanında doğal ışık alır ve renkler harika görünür. Işık, soğuk ve sıcak renkleri ortaya çıkarır. Koyu renkler daha parlak görünecek; daha açık renkler parlayacaktır.

Doğu: Doğuya bakan yerler sabah ışığı alır. Doğu ışığı öğleden önce sıcak ve sarımsıdır, ardından günün ilerleyen saatlerinde maviye döner. Kırmızılar, portakallar ve sarılar doğu ışığı altında çok güzel görünür.

Batı: Akşam ışığı güzel ve sıcaktır, yetersiz sabah ışığı ise gölgeler oluşturabilir ve renkleri donuk gösterebilir.

Gün boyunca güneş ışığı yoğunluk ve yön olarak değiştikçe renkler farklı sonuçlar verecektir.

Sabah: ışık, sıcak renklerin bir karışımıdır, renkler güçlü bir parıltıya sahip olur. Öğleden sonra: ışık daha mavidir, renkler soluk görünebilir.

Akşam: Güneş tekrar ufka gittiğinden, ışık daha sıcak hale gelir.

Konut, sosyal ve ticari alanlarda, gün ışığını desteklemek veya ikame etmek için yapay aydınlatma kullanılır. Yapay ışık kaynaklarının özellikleri, renklerin görünümünde kritik bir role sahiptir. CCT ve CRI, renk sıcaklığı ve renksel geriverim indeksi, yapay ışığın iki önemli özelliğidir.

Renk sıcaklığı, soğuk (mavimsi) renklerden sıcak (sarımsı) renklere uzanan bir ölçek olup, bir ışık kaynağı tarafından sağlanan ışık görünümünü tanımlar. Her boya rengi, çeşitli renk sıcaklıklarında farklı tepki verecektir. Örnek olarak, sıcak ışık kırmızı, turuncu ve sarıları daha canlı gösterirken , mavi ve yeşil renkleri donuk hale getirecektir.

Renksel geriverim indeksi, bir ışık kaynağının renkleri gösterme yeteneğinin bir ölçüsüdür. En yüksek CRI 100’dür, daha düşük değerler, ışık kaynağıyla aydınlatıldığında renklerin doğal görünmeyebileceğini ifade eder. Düşük CRI, rengin koyu mavi mi yoksa siyah mı olduğunu bazen ayırt edemememizin nedenidir.

Ayrıca renklerin de birer ışık yansıtma değeri (LRV) vardır. LRV, aydınlatılmış bir yüzeyden yansıyan ışığın ölçüsüdür. Bir rengin ne kadar açık veya koyu olduğunu belirleyen bir ölçektir. Saf beyaz 100 ve siyah ise 0’dır.

• 0-35 Koyu renkler
• 35-55 Orta
• 60+ Açık renkler

Düşük LRV’ye sahip renkler ışığı absorbe ederken, yüksek LRV’ye sahip renkler ise ışığı yansıtır. LRV derecesi, bir odada ihtiyaç duyulan ışık kaynaklarının adedini ya da gücünü etkileyecektir; yüksek yansıtma oranına sahip renkler seçmek, ışığı emmen renkler seçildiğinde ihtiyaç duyulacak kadar aydınlatma gerektirmeyebilir.

Bir mekanın genel algısı aydınlatma tasarımına bağlıdır. Başarılı bir aydınlatma elde etmek için tasarımdaki renk seçimleri çok önemlidir. Bu sebeple mekanda ve özellikle geniş yüzeylerde kullanılacak renkleri, uygulamadan önce farklı ışık sıcaklıkları ile denemek ve günün farklı saatlerinde gözlemlemek uygun olacaktır.