Dış Mekân Aydınlatma Tasarımının Temel Prensipleri

Sürekli olarak büyüyen ve gelişen şehirlerimizde gündüzleri olduğu kadar geceleri de dış ortamlarda zamanımızı geçiririz. Yaşam gün batımından sonraki geç saatlere kadar devam eder ve bu karanlık saatlerde güvenli ve kaliteli bir şekilde yaşamımızı sürdürmek için aydınlatmaya ihtiyaç duyarız.

Dış Mekân Aydınlatma Tasarımının Temel Prensipleri
31.08.2020
868
A+
A-

Sürekli olarak büyüyen ve gelişen şehirlerimizde gündüzleri olduğu kadar geceleri de dış ortamlarda zamanımızı geçiririz. Yaşam gün batımından sonraki geç saatlere kadar devam eder ve bu karanlık saatlerde güvenli ve kaliteli bir şekilde yaşamımızı sürdürmek için aydınlatmaya ihtiyaç duyarız.

Dış aydınlatma, peyzaj ve inşa edilmiş çevre tasarımının bir parçasıdır. Dış mekan aydınlatmasını tasarlarken ve uygularken dikkate alınması gereken birçok önemli nokta vardır. Ancak en öncelikli konu tabi ki çevrenin kendisine ve içinde yaşayan canlılara ve faaliyetlerine odaklanmak ve onları korumaktır.

Dış aydınlatma, gece peyzajının önemli ve onunla bütünleşen bir parçasıdır. Şehir sakinlerinin ortamı görmelerini, yaşamlarını sürdürmelerini ve ortaya çıkardığı güzellikler sayesinde mutlu ve keyifli olmalarını sağlar.

Dış aydınlatma kategorileri

  • Özel mekan aydınlatması: kişilere ait özel alanlar, binalar, bahçeler vn. için aydınlatma.
  • Kamusal alan aydınlatması: kamusal alanlar, yollar, otoparklar, sosyal alanlar, parklar, anıtlar vb. yerler için aydınlatma.

Dış aydınlatma türleri

  • Sokak ve yol aydınlatması
  • Otopark aydınlatması
  • Cephe aydınlatması
  • Reklam amaçlı aydınlatma
  • Sosyal alan aydınlatması
  • Peyzaj aydınlatması
  • Anıt, heykel ve sanatsal yapı aydınlatması
  • Havuz ve gölet aydınlatması
  • Spor alan aydınlatması

Dış aydınlatma gereksinimleri, mekanın işlevine, kişi sayısına, faaliyetlerine ve zaman dilimlerine göre değişir.

Tüm dış mekan aydınlatma uygulamaları için bir tasarımcının dikkate alması gereken bazı normlar vardır. Örneğin, doğru aydınlatma ana ve tali yollarda güvenliğin sağlanabilmesi için gerekli en önemli faktördür ve kapsamlı deneyime sahip tasarımcılar ve profesyoneller tarafından çalışılması gereklidir. Yollar belirli standartlara göre sınıflandırılır ve her sınıf için gerekli olan aydınlatma koşulları belirlenir.

İyi görüş ve hızlı tanıma açısından bir yol aydınlatma sisteminin kalitesini belirleyen parametreler;

  • Yol yüzeyinin parlaklığı
  • Yol yüzeyi parlaklığının homojenliği
  • Yolun yakın çevresindeki aydınlatma seviyeleri
  • Parlama kontrolü
  • Aydınlatılmış yüzeylerin yansıtma özellikleri
  • Renk sıcaklığı

olarak sıralanabilir.

Ancak dış aydınlatma türü ne olursa olsun uyulması gerekli ortak temel ilkeleri ise aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür;

  • Hedefe yönelik aydınlatma yapılması
  • Belirtilen aydınlatma seviyelerinin aşılmaması
  • Dengeli parlaklık dağılımının sağlanması
  • Keskin koyu-açık kontrastların oluşumunun önlenmesi
  • Çevrede yaşayanlar ve yoldan geçenler için kamaşmanın sınırlandırılması
  • Doğru renk sıcaklığı ve renk geriverim indeksinin seçilmesi
  • Enerji tasarrufu sağlanması, aydınlatma kontrol sistemlerinin kullanıması
  • Minimum mavi ışık emisyonuna sahip ışık kaynaklarının seçilmesi
  • Işık dağılımı kontrollü aydınlatma armatürleri kullanılması ve armatürlerin bakım   kolaylığı
  • Güvenlik gereksinimlerinin sağlanması
  • İnsan ve çevre sağlığının korunması, çevrede yaşayan canlıları rahatsız etmekten kaçınılması

Navigasyon, emniyet, güvenlik ve estetik dış ortam aydınlatmasının kullanım alanlarıdır.

Gelecek yazılarımda bu alanların her birini ve dış aydınlatma türlerini ayrı ayrı inceleyeceğim. Ancak kapanış sözlerimle şunu belirtmeliyim ki mimar, aydınlatma tasarımcısı ve şehir planlamacısının asli görevi, bu kullanım alanlarındaki aydınlatma tasarımlarında yukarıda belirtilen ana konulara uymaktır. Böylece şehrin gerçek sahipleri olan insanlar, bitkiler ve hayvanlar sağlıklı, güvenli ve konforlu ortamlarda yaşayabilirler.

Ayşe Dilay Özkiper, Notre Dame de Sion Fransız Lisesi'nin ardından eğitimine İTÜ Mimarlık Fakültesi Mimarlık bölümünde devam etmiştir. İstanbul Üniversitesi İşletme İktisadı Enstitüsü'nde aldığı işletme eğitiminin yanı sıra, aydınlatma tasarımı ve tekniği konularında çeşitli eğitimlere katılmıştır. Bugüne kadar olan 29 yıllık meslek hayatının son 20 yılını mimari aydınlatma alanında geçiren Özkiper, halen aydınlatma tasarımcısı ve danışman olarak kariyerini sürdürmektedir.
Bir Yorum Yazın
Ziyaretçi Yorumları - 0 Yorum

Henüz yorum yapılmamış.