Bitkiler hayatlarını beslemek için karbondioksiti şekere dönüştürür; kelimenin tam anlamıyla, ışık bitkilerin yaşam kaynağıdır. Bitkiler, herhangi bir gelişim aşamasında en fazla ışığı elde etmeye çalışır. Işık yeterli olmadığında yaprakların yerlerini, açılarını ve şekillerini değiştirir.
Önceki yazımızda ışık ve retinal hücreler hakkında bilgi verdik. Bu hafta sizinle ışık ve bitkilerin hikayesini paylaşacağız.
Bitkiler hayatlarını beslemek için CO2‘yi şekere dönüştürür; kelimenin tam anlamıyla, ışık bitkilerin yaşam kaynağıdır.
Bitkiler, herhangi bir gelişim aşamasında (Şekil 1) en fazla ışığı elde etmeye çalışır. Işık yeterli olmadığında yaprakların yerlerini, açılarını ve şekillerini değiştirir.
Bitkiler, komşu bitkiler tarafından gölgelendiğinde gölgeyi nasıl tanır? Bitkiler bu gölgenin komşu bitkilerden mi, komşu kayalardan mı yoksa binalardan mı kaynaklandığını nasıl anlar? Ve bitkiler uzamasını, gölgelerden kaçmak ve daha fazla ışık almak için nasıl şekillendirir?
Bitkiler, fitokrom adı verilen belirli ışık sensörlerini kullanarak kırmızı ve uzak kırmızı ışık arasındaki oranı algılar ve komşu bitkilerin gölgelerini tanır. Komşu bitkilerin yeşilliklerinin oluşturduğu gölgelerde, kırmızı ışığın uzak kırmızı ışığa oranı artar, çünkü kırmızı ışık çoğunlukla klorofiller tarafından absorbe edilir, ancak uzak kırmızı ışık yapraklar tarafından yansıtılır. Kırmızının uzak kırmızı ışığa oranı arttığında, fitokrom yapılarını Pr‘den Pfr‘ye değiştirir, bu da bitki hücrelerinde oksin konsantrasyonlarının artmasıyla kök uzaması da dahil olmak üzere gölgeden kaçınma tepkilerine yol açar (Şekil 2).
Ek olarak, bitkiler ışık yoğunluğundaki mevsimsel değişimi, gündüzün uzunluğunu, sıcaklığı vb. algılar ve ne zaman çimleneceğine, ne zaman büyüyeceğine ve ne zaman çiçekleneceğine karar verir.
Bitkilerde günlük ve mevsimsel değişim, güneş ışığının niteliği ve niceliğindeki değişikliklerden kaynaklanır ve bitkilerdeki biyolojik saat tarafından düzenlenir.
Perilla bitkilerinin, sokak lambalarının yanında büyüdüğü zaman tohumların sadece yüzde 6‘sını ürettiği görülmüştür. Bunun sebebi bitkilerin biyolojik saatinin gece boyunca yapay ışıklar tarafından rahatsız edilmiş olmasıdır.
Jinwon Kim, Ph.D.
Biyolog
